Piekeren, zo doorbreek je de vicieuze cirkel

“Leef in het hier en nu”, een zin die je waarschijnlijk vaak hebt gehoord. Een goede tip, vooral als je het gevoel hebt dat je hoofd vol zit en je geest zich als een losgeslagen en ontembaar paard gedraagt en je je angstig en gestrest voelt. In theorie is het advies volkomen logisch en terecht: als je jezelf onderdompelt in het huidige moment (zonder daarbij bezig te zijn met de “de wat als” …), kun je een stap terugnemen en de situatie waarin je verkeert bewuster en vanuit een ander perspectief ervaren en benaderen. Als we het pad van het losgeslagen paard volgen zijn we veelal bezig patronen uit het verleden te herhalen. Tijdens het piekeren spelen we beelden en geluiden uit situaties steeds opnieuw af te spelen en maken ons overmatig zorgen over de toekomst.

Hoe mooi “in-het-hier-en-nu-leven” ook klinkt, volgens neurowetenschappers is het niet mogelijk om volledig in het hier en nu te leven. – Ehm, wat zeg je? Dat heb je goed gelezen. Maar sla niet in paniek, want er zijn effectievere manieren om met je onrustige geest om te gaan en zo meer rust in je mentale staat te creëren.

Vaak wordt gedacht dat mensen in de leeftijdscategorie tussen de 20 en 40 de grootste geluksvogels: “het zijn de beste jaren van je leven” – wordt er veelal gezegd. Waarom? Mensen in deze leeftijdscategorie zijn over het algemeen in goede gezondheid, hebben minimale verantwoordelijkheden en zijn daardoor nog vrij flexibel om kansen over de toekomst te verkennen en risico’s te nemen in zowel hun professionele als privéleven. Het wordt echter steeds duidelijker dat ook deze groep (jong)volwassenen niet geheel vrij is van de stress die later in het leven ontstaat. In feite ervaren veel mensen in deze levensfase perioden van onzekerheid en angst waarin ze hun doelen, plannen en zelfs relaties in twijfel trekken. Professionals hebben deze gebeurtenis de quarterlifecrisis en dertigersdilemma’ genoemd. In mijn blogs deel ik tips en handvatten over hoe om te gaan met de symptomen, dilemma’s en worstelingen die deze levensfase met zich meebrengt. In deze editie: het doorbreken van de vicieuze cirkel van overmatig piekeren.

Waarom je nooit echt in het hier en nu leeft

Voor alle duidelijkheid: Mindfulness en alle praktijkleer over in het hier en nu leven is een uitstekende beoefening en kan diepgaande voordelen bieden voor je mentale welzijn. Wat ik bedoel met “het is niet mogelijk”, is de manier waarop we vaak omgaan met het fenomeen ‘in het hier en nu leven’. Ons begrip hiervan berust veelal op misvattingen over de kern van deze beoefening waardoor we niet volledig de vruchten van haar effecten kunnen plukken.

De grootste misvatting is dat we geen rekening houden met de “context” waaruit onze gedachten ontstaan. Hierover zegt neurowetenschapper Caroline Leaf: “In onze gedachten brengen we de helft tot driekwart van onze dag [onbewust] door met tijdreizen tussen het verleden, heden en de toekomst.” Zie je niet-bewuste geest als een eindeloos bos, rijk aan gedachten en herinneringen. Herinneringen zijn nooit geworteld in het heden: zodra ze zich voordoen, zijn we onmiddellijk in het verleden. Als een herinnering eenmaal is geworteld in je geheugen, heeft deze de kracht om je toekomst te beïnvloeden door je te informeren over in het verleden wat is gebeurd en in de toekomst zou kúnnen gebeuren.

Dit is een doorlopend proces waardoor je geest in ‘werkelijkheid’ niet lang op één plek (verleden, heden of toekomst), kan blijven. In het heden c.q. hier en nu leven is dus slechts van korte duur, voor velen een paar seconden tot minuten. In die paar tellen ervaar je de rust die het met zich meebrengt. Maar zodra je geest weer gaat tijdreizen tussen het verleden, heden en de toekomst (want dat zal het altijd blijven doen), kun je die rust eveneens verliezen. Als je dan dwangmatig aan die paar tellen van rust vast gaat houden, creëer je stress en onrust.

In plaats daarvan is het beter om te leren leven met het gegeven dat de geest een nomadische reiziger is, en dat altijd zal blijven. In het hier en nu leven is dus slechts een deel van de oplossing om met een piekerende geest om te gaan/te kalmeren.

Zo kalmeer je een piekerende geest

Ons vermogen om in een staat van volledige aanwezigheid te blijven heeft dus grenzen: De bewuste beoefening waarin je – met mindfulness of meditatie – probeert een paar tellen in het hier en nu te blijven is een goede beoefening om de geest te trainen en te ontwikkelen, maar het is niet de oplossing voor het beheersen van totale chaos. In plaats daarvan kom je sterker uit de bus door de gehele context van de situatie/totaal pakket van je verleden, heden en toekomst te omarmen. Je hebt nu eenmaal een historie en daaruit is jouw levensverhaal ontstaan, dat maakt jou wie jij bent en jouw reactie(s) op gebeurtenissen zijn op al die ervaringen gebaseerd. In wezen is je huidige realiteit geworteld in alle verhalen die zijn ontstaan in de loop van je leven – negeer ze niet; grijp ze, leer ze doorgronden en gebruik de ervaringen ten goede om dichter bij jezelf te komen.

Het kost tijd om dit onder de knie te krijgen en de driftige processen in onze geest in ons voordeel te sturen en zo meer rust en kalmte te creëren. Of het nu gaat om het verwerken van emotionele trauma’s, angsten, piekeren, we kunnen onze hersenen herstructureren en die driftige energie in een positieve en kalme richting sturen. Hoe je dat doet?

Deze vijf stappen leren je hoe je je geest traint zodat je het heden, verleden en toekomst beter in context kunt plaatsen en daarmee meer rust en kalmte ervaart.

Stap 1: Verzamel je bewustzijn/inzicht in je emoties en gedachten 

Eerst moet je je ‘bewustzijn’ verzamelen. Je kunt dit op verschillende manieren doen, waaronder meditatie, ademwerk en zelfs een bewust dieet of lichaamsbeweging. Welke weg je ook kiest, het is cruciaal dat je je bewust wordt van hoe je je voelt en wat je denkt. Als je bijvoorbeeld je angst probeert te verminderen, is de eerste stap om je bewust te worden van die signalen: “Wat denk ik? Wat zijn mijn waarschuwingssignalen? Wat is dit zeurende gevoel?”.

Stap 2: Reflecteer

De tweede stap, is jezelf bewust de ‘waarom’-vragen stellen. Concentreer je op wat je probeert te leren – of het nu gaat om het beheersen van een emotie als angst of hoe je een nieuwe taak uitvoert – denk na over de onbewuste gedachten die opduiken. Kijk naar die emotionele waarschuwingssignalen en probeer alle informatie te ontdekken die je uit die gedachten kunt halen – zijn er bijvoorbeeld herinneringen die verband houden met wat je voelt?

Stap 3: Schrijf

De eerste twee stappen vereisen waarschijnlijk het meeste werk, innerlijk werk is vaak niet gemakkelijk. Wees dus zacht voor jezelf en stel je je vergevingsgezind op. Maar als je eindelijk klaar bent voor stap 3, pak je een pen en papier om alles op te gaan schrijven (let op: niet typen, als je schrijft, activeer je op een mooie manier bepaalde delen van de hersenen die niet aangaan bij het typen).

Wanneer je je gedachten opschrijft, ben je in staat om een cognitieve ‘flow’ te bereiken en je gedachten letterlijk uit je hoofd en op papier te krijgen, wat belangrijk is, vooral voor het beheersen van angst: Anders duw je [de gedachten] in je lichaam, tot op het niveau van je cellen. Natuurlijk kun je tijdens het schrijven een stressreactie voelen, schrijf vooral door om die gedachten geval uit je lichaam los te laten, in plaats van ze te onderdrukken.

Stap 4: Herformuleer

Kijk naar wat je hebt geschreven: hoe kun je je gedachten omvormen tot een mentaliteit van mogelijkheden? Haal de angel uit de emoties. Is het mogelijk een hier iets uit te halen dat jouw veerkracht verhoogt? Op die manier zal je keuzevrijheid over je gedachten voelen in plaats van je overweldigd te voelen door een golf van emoties.

Stap 5: Actieve taak bij piekeren

De laatste stap is om wat je hebt opgeschreven te hervormen in een concrete maar eenvoudige actie die je zou kunnen ondernemen elke keer dat die piekerende gedachten opduiken. Bijvoorbeeld, diep en langzaam ademhalen en tot drie tellen. Of misschien heb je een mantra die je minstens een paar keer per dag tegen jezelf zegt, om jezelf bewust te kalmerem. Wat het ook is dat goed voor jou werkt, kies een taak die je overdag gemakkelijk kunt volhouden.

Een belangrijke opmerking: het proces van deze 5 stappen is niet bedoeld om in één dag te worden voltooid. Je geest en hersenen trainen vergt werk en vereist een langdurige inzet. Dus wees geduldig: Ook na het voltooien van deze stappen zou je stress kunnen voelen. Vecht er niet tegen, maar verlies ook niet de hoop.

Persoonlijke begeleiding bij het omgaan met angst en stress 

• Het leven kan zo druk zijn, dat je hierdoor kunt vergeten om stil te staan bij hoe het écht met je gaat waardoor je vast kunt lopen in vastgeroeste patronen met als gevolg: emotionele en/of fysieke onvrede over de status-quo van je leven. Quarterlife coaching helpt je om even stil te staan en te investeren in die gebieden van leven die om aandacht vragen zodat jouw willen, denken en doen weer op lijn komen te staan. We laten je zien hoe jij optimaal gebruik kunt maken van jouw kennis, emoties, intuïtie en talenten om een leven vol rust, plezier, vervulling en vitaliteit te creëren. Meer informatie >>>

Onze tips en handvatten om je op weg te helpen:

• Download: het e-boek ‘Multi Less en Simle More’ >>
• Doe:  Quarterlifecrisis check >>
• Boek: een vrijblijvend Oriëntatiesessie >>
• Lees: over onze ‘Oplossingen’ >>
• Volg: Quarterlife Cursussen >> 
• Doe mee: Quarterlife inspiratieworkshops >>