Ervaringsdeskundigen delen tips over hoe om te gaan met gevoelens van somberheid en angst
Dit jaar is onze collectieve geestelijke gezondheid keer op keer op de proef gesteld – van de angst voor het coronavirus tot de isolerende effecten van een lockdown, mondkapjes, de anderhalve meter, financiële worstelingen, natuurrampen en activiteiten van omstreden groeperingen. Uit een online-enquête onder drieduizend mensen van het Trimbos Instituut blijkt dat sinds de uitbraak van corona in Nederland een op de drie mensen kampt met angstgevoelens, somberheid en depressieve klachten of een slechte nachtrust, ten opzichte van 18,7% daarvoor. Mensen hebben dan last van klachten als: slaapproblemen, concentratieproblemen, prikkelbaarheid, somberheid, spanning en onrust, onzekerheid, een bang voorgevoel en angst voor allerlei klachten.
Dit beeld wordt bevestigd door de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). Over de groep mensen die met deze klachten kampt zegt de LHV : “De toename van depressieve klachten treft een brede doorsnede van de bevolking. Het gaat niet alleen om mensen die toch al eenzaam of kwetsbaar zijn. Ook veel mensen die nu thuis werken missen hun sociale contacten.” Onder deze omstandigheden hebben dus zelfs mensen die misschien nog nooit eerder met psychische problemen zoals angst hebben geworsteld, er nu mee te maken. Maar hoe zit het met degenen die al jaren met een angststoornis leven, lang voordat 2020 zijn tol eiste? Wat is er voor hèn veranderd en welke tips delen deze ervaringsdeskundigen over hoe om te gaan met deze gevoelens wanneer je je emotioneel uitgedaagd voelt? Huffpost vroeg een aantal mensen naar hun ervaringen en wij delen, als inspiratie, de conclusies met je.
Minder angstig in 2020…
Terwijl veel mensen met reeds bestaande angst aangeven dat hun symptomen in 2020 zijn verergerd, is er ook een subgroep die zegt dat ze juist minder angstig waren. Voor sommigen is dat omdat ze zich uitgerust voelen en over de juiste handvatten beschikken om met de huidige uitdagingen om te kunnen gaan, dankzij alle tijd en moeite die ze hebben gestoken in het werken aan hun geestelijke gezondheid. Anderen zeggen dat het komt omdat ze zich minder alleen voelen, wetende dat zoveel andere mensen zich nu in hun strijd kunnen herkennen. “Tijdens COVID verbeterde mijn angst omdat alle anderen zich ook angstig voelden”, vertelde illustrator Kayden Hines aan HuffPost. “Dus ik had eindelijk het gevoel dat ik op dezelfde golflengte zat als alle anderen.”
Hines is niet alleen in zijn ervaring: volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid heeft 18,7% van de Nederlandse bevolking (18-64 jaar) ooit met klachten van depressiviteit te maken gehad en 5,2% van de volwassenen had in de afgelopen 12 maanden een depressieve aandoening. De klachten komen vooral voor in de leeftijdscategorie 18-24 jaar en bij vrouwen (De Graaf, 2010). Hieronder lees je de verhalen van een aantal van hen. Ook delen zij tips en handvatten die hielpen om verlichting te vinden in moeilijke tijden, zoals tijdens de corona pandemie.
“Thuis zijn verlichtte voorheen vaak mijn angst. Maar tijdens de pandemie werd de angst er soms erger door. Zelfisolatie was moeilijker dan mensen zouden denken. Het is gemakkelijk om aan te nemen dat iemand die met angst leeft, zal gedijen als hij wordt gedwongen om stressvolle situaties te vermijden en te gedijen in het comfort van ons eigen huis. Tot op zekere hoogte was dit waar vóór de pandemie. Maar als het isoleren niet gebaseerd is op een vrije keuze, maar wordt opgelegd om een dodelijke ziekte te voorkomen, kan het de oorzaak zijn van paniek opwekkende gedachten waaraan je niet kunt ontsnappen.” – Anna
“In het begin nam mijn angst toe, omdat mijn allergrootste angst waarheid lijkt geworden. Toen COVID toesloeg, voelde het alsof de buitenwereld eindelijk overeenkwam met hoe ik me van binnen voelde, wat vreemd genoeg mijn geest tot rust bracht en me een gevoel van helderheid gaf.” – Hidde
“Mijn oude coping-mechanismen werkten niet meer. Vóór de pandemie had ik een paar coping-methoden om paniekaanvallen te doorbreken – en vaak gebruikte ik de‘ licht aan het einde van de tunnel ’-techniek. Ik zou me concentreren op iets positiefs dat in de nabije toekomst zou komen en tegen mezelf zeggen: ‘Als je dit moeilijke moment gewoon kunt doorkomen, heb je een X-beloning dat eraan komt!’ Of: ‘Het komt goed! Maar COVID dimde het licht voor veel dingen waar velen van ons naar uitkijken. Het is moeilijk om je los te maken van angstige gedachten als je wordt verteerd door de wereld die uit elkaar valt zonder dat het einde in zicht is.” – Gijs
“Mijn angst is toegenomen – en het is vooral het ergst als ik wakker word. Ik merk dat ik bijna elke dag angstig wakker word. Het is alsof de zorgen en angst altijd in mijn achterhoofd zijn, zelfs als ik slaap en zodra ik wakker word, overweldigt het me onmiddellijk. Ik probeer de hoeveelheid nieuws die ik dagelijks tot me neem tot een minimum te beperken.” – Debbie
“Met al het geweld tegen mensen in het nieuws, kies ik er soms bewust voor om offline te blijven om mijn emotionele gezondheid te beschermen. Onrechtvaardigheid gaat niet goed samen met trauma, dus ik moest mezelf een plezier doen door me af te melden van sociale media. Het is moeilijk, maar het is absoluut uitputtend om te zien dat mensen die er net zo uitzien als ik, op straat worden vermoord.” – Simon
“Het gewicht van mijn verantwoordelijkheden, zowel als individu als binnen deze maatschappij, voelt als een grote last. Onder normale omstandigheden heb ik al een soms onrealistisch gevoel van verantwoordelijkheid over hoe mijn daden en woorden anderen beïnvloeden. Ik besteed veel tijd aan het heroverwegen van wat ik zeg, wat ik doe en hoe ik reageer. Deze gedachten zorgen vaak voor veel zelfonderzoek. En dat is pre-pandemie. Nu voelt het gewicht van mijn keuzes nog zwaarder aan. Het enige dat helpt is het besef dat ik de wereld niet in mijn eentje kan en hoef te redden.” – Guus
“In het begin voelde ik vooral paniek, maar nu heb ik me aangepast aan dit nieuwe normaal. De berichtgevingen over het verlies van mensen dat zich wereldwijd voltrok, waren waren voor mij heel ingrijpend en overweldigend. Het voelde alsof er niets anders te doen was dan wachten tot de tsunami-golf van ziekte ook hier toesloeg. En toen kregen we ook te maken met de lege planken in supermarkten, de paniek was overal zicht- en voelbaar. Dat was soms echt een trigger voor onverwachte paniekaanvallen. Maar naarmate de tijd verstrijkt en de lockdown het nieuwe normaal is geworden, heb ik gemerkt dat ik over het algemeen steeds minder gevoelens van angst in welke vorm dan ook ervaar. Hoewel er achter de voordeur een soort ‘gevaar’ voor iedereen op de loer lijkt te liggen, voelt mijn huis als een toevluchts- en rustoord. Ik ben nu eerder bang dat het voor mij meer een uitdaging zal zijn om weer volop mee te draaien in de ‘run and rush’ maatschappij van duizenden sociale verplichtingen als er eenmaal een vaccin is.” – Mark
“De constante onzekerheid was moeilijk te hanteren, maar ik heb ook nieuwe mogelijkheden gevonden om mijn angst te verlichten. De pandemie is zowel een vloek als een zegen voor mijn angst geweest. Aanvankelijk was het niet moeilijk om me voor te stellen dat ik een leven in afzondering zou leiden en thuis zou blijven, want daar voel ik me meer op mijn gemak bij. Maar naarmate de maanden verstreken en de lockdown een nooit eindigende realiteit leek te zijn, begon mijn angst voort te komen uit het feit dat ik niet wist wanneer dit zou eindigen of wanneer ik het leven weer als ‘normaal’ zou kunnen ervaren. Aan de andere kant begon ik een YouTube-kanaal waar ik contacten begon te leggen, zinvolle interacties had en zelfs nieuwe vrienden. Dit zijn mensen die ik niet zou hebben gevonden zonder de lockdown. In veel opzichten heeft 2020 mijn angst dus verlicht.”
En hoewel het soms voelt alsof ik in een sleur zit, moet ik onthouden om positief te blijven en manieren te blijven vinden om mijn geest bezig en gelukkig te houden.” – Javier
“De pandemie heeft me doen beseffen hoeveel zaken er in het leven zijn die ik niet onder controle heb – en vreemd genoeg is dat wel een geruststellende gedachte. Vóór covid-19 zette ik mezelf enorm onder druk om te slagen in het leven, in mijn werk, studies en relaties. Ik schreef mijn mislukkingen toe aan mijn eigen tekortkomingen en dat maakte dat ik nog harder wilde werken om beter te worden. De onzekerheid over mijn capaciteiten was soms gekmakend, dat had ook een negatief effect op mijn zelfbeeld. Nu zie ik meer in dat de wereld in een oogwenk kan veranderen en dat ik juist mag leren om bepaalde dingen meer los te laten. Want wie weet nu écht wat er gaat gebeuren in de toekomst? Het was zowel eng als bevrijdend om te beseffen dat het gevoel van controle dat ik meende te hebben of zocht een illusie was.” – Hugo
“Mijn gedachten waren de afgelopen maanden meer rampspoed gericht. Mijn gedachten gaan onmiddellijk naar het ‘worst case scenario’ en dat is wanneer de dingen voor mij in een neerwaartse spiraal terechtkomen. Ik maak me meer zorgen over mijn familie, mijn ouders die ik al weken niet heb kunnen zien vanwege de lockdown-regels, en hoe mijn baan er de komende tijd eruit gaat zien. Ik probeer mindfulness te oefenen, ik focus me op zinvol werk, ik geniet van de tijd die ik thuis heb met mijn kinderen en partner. Ik probeer dus vooral dankbaar te zijn voor de prachtige, simpele dingen die we nog elke dag doen. Dingen die we vóór de lockdown voor lief namen.” – Tim
“COVID-19 heeft de angstige gedachten in mijn hoofd versterkt. Maar het vinden en toepassen van nieuwe gezonde gewoonten heeft geholpen. Vanwege mijn angst maak ik me meestal zorgen over alles. COVID-19 maakte het allemaal sterker: raak ik mijn baan kwijt? Welke plannen voor toekomst kan ik nog maken? Zullen mijn vriendschappen na de quarantaine nog even hecht voelen of raken we elkaar uit het oog? Zal ik weer kunnen reizen zoals ik altijd graag deed?
De angst voor de gevolgen van deze ziekte op mensen die me dierbaar zijn, is ook een groot deel van de dagelijkse angst. Ik wil niet dat ik hierdoor mijn grootouders kwijtraak. Die neerwaartse spiraal moet doorbroken worden. Dus ik probeerde actie te ondernemen en nieuwe positieve gewoonten in mijn leven integreren:
- Omdat ik simpelweg niet weet hoe de wereld er morgen of volgende week eruit zal zien, focus ik me op één dag tegelijk.
- Ik vier alle overwinningen en successen, klein en groot.
- Online vond ik allerlei leuke manieren om thuis te sporten zodat ik minder afhankelijk werd van de openingsregels van mijn sportschool.
- De wereld komt nu natuurlijk merendeels via mijn telefoon bij me. Daarom heb ik nu meer tijd ingelast om niet op mijn telefoon te kijken na het wakker worden en voordat ik ga slapen. De tijd die ik normaliter op mijn telefoon doorbracht is vervangen door lezen.
Vandaag, na een paar maanden, is de COVID-angst niet zo sterk als het was – terwijl COVID vreemd genoeg in veel steden sterker is dan ooit.” – Sander
Je bent niet alleen…
Hoewel ieders angst anders is, hebben onze angsten veelal een universele tint: de verhalen hebben dezelfde basis: angst dat de omstandigheden in het leven ons opslokken en wij niet de vaardigheden bezitten om ze aan te kunnen/overleven. Het doel van deze blog is om mensen te helpen zich minder ‘alleen’/eenzaam te voelen in hun strijd tegen somberheid door zichzelf (deels) te herkennen in de verhalen van anderen. Hoe meer we praten over de dingen waarvoor we ons ‘eigenlijk’ voor schamen, of waarvan we denken dat ze abnormaal zijn, hoe meer we beseffen dat we niet alleen zijn. Als we allemaal zouden delen hoe we ons écht voelden, zouden we ons realiseren dat onze sombere dagen en emoties eigenlijk niet uniek waren, ze zijn normaal en gebruikelijk. En ze kunnen zo eng en krachtig als wij ze laten zijn.
Note: de reacties zijn licht aangepast voor duidelijkheid en lengte van het verhaal. Namen zijn, om privacy redenen, fictief.
Persoonlijke begeleiding bij het omgaan met angst en stress
- Het leven kan zo druk zijn, dat je hierdoor kunt vergeten om stil te staan bij hoe het écht met je gaat waardoor je vast kunt lopen in vastgeroeste patronen met als gevolg: emotionele en/of fysieke onvrede over de status-quo van je leven. Quarterlife coaching helpt je om even stil te staan en te investeren in die gebieden van leven die om aandacht vragen zodat jouw willen, denken en doen weer op lijn komen te staan. We laten je zien hoe jij optimaal gebruik kunt maken van jouw kennis, emoties, intuïtie en talenten om een leven vol rust, plezier, vervulling en vitaliteit te creëren. Meer informatie >>>
- Boek een vrijblijvend Oriëntatiesessie >>
- Meld je aan voor de OAKZine en ontvang maandelijks gratis tips en adviezen. >>
- Lees meer over onze andere ‘Oplossingen’ >>