Product is toegevoegd aan je winkelwagen.

Groen Eten en Vieze Hamburgers: kiezen voor duurzame en voedzame voeding

We zien lekker eten vaak als een “verboden” verwennerij. De verboden appel. En dus kiezen we voor voedzame maaltijden die goed zijn voor de ziel. Is onze houding ten opzichte van eten wel gezond? Klopt het adagium “goed voor de smaak, slecht voor het lichaam?”
Iets dat goed smaakt moet haast wel slecht zijn voor je lichaam, je ziel of allebei. De marketingafdeling van Magnum maakte gebruik van deze aanname toen het ijsmerk in 2002 de Limited Edition op de markt bracht. Het ijsje heeft de naam the “Seven Deadly Sins”, ofwel de zeven dodelijke zonden. Het werd afgespiegeld als de ultieme verboden vrucht. Niets maakt een product aantrekkelijker en verleidelijker.
Vette hamburgers
De laatste jaren is het moralistisch woordenboek van eten uitgebreid. Een recente hype is “vies” Amerikaans eten. De basisgedachte in deze hype is het zwelgen in de gedachte dat vette hamburgers en varkensvleesbroodjes goed en lekker zijn, juist omdat ze zo verkeerd voor je zijn.

“Clean” eten

De Yin van de Yang van dit verboden en altijd beschikbaar genot is al het deugdzaam voedsel dat ons wordt aangeboden. Het eten dat ons uit de buurt van eetzonden moet houden: het pure, rauwe, het natuurlijke en het biologische. Kortom, Clean Eten. Dit zou over wonderbaarlijke en genezende eigenschappen beschikken. Voedsel wordt op deze manier steeds meer een medicijn. De voorstanders gaan een stapje verder dan de lichamelijke gezondheidsvoordelen: ze beweren ook dat dit soort eten goed is voor de ziel.

Moraliserende taal

De manier waarop we over eten en voeding praten is zo diep in onze cultuur en gedrag geworteld, dat het verleidelijk is om te denken dat het natuurlijk en onschadelijk is. Maar dat is niet zo. De schrijver Bee Wilson heeft de manier waarop we vanaf onze geboorte leren eten onderzocht. Ze zegt daarover: “de moraliserende taal rond voedsel moedigt ons aan om op een manier te eten die minder aangenaam en eigenlijk ook minder gezond is.”
Het lijkt vooral aanwezig te zijn in de protestantse en met name Angelsaksische culturen. Zoals Bee Wilson het uitdrukt is er een “polariteit tussen plezier en deugd”, waarbij we “vooral van verboden dingen genieten. Hier geven we ons helemaal aan over“.

Lust

Dit is ook te zien in onze houding ten opzichte van seks. Velen suggereren dat er een verband is tussen de twee. “Eten is je eerste intieme relatie”, aldus psychotherapeuten Susie Orbach en Holli Rubin. Maar ik vermoed dat het enige wat de slaapkamer en de keuken verbindt is dat we in beide ruimtes genieten van vleselijke lusten. Beide worden in onze geërfde moraliteit afgekeurd. De associatie van voedsel en seks is dus niet inherent, maar een bijproduct van onze verwarde moraal.

Ayurvedische geneeskunde

Voor een nog groter contrast kijken we naar India. Het land heeft een lange traditie van voedingsprincipes over de juiste manier van eten, op basis van de Ayurvedische geneeskunde. Deze geneeskunde draagt duidelijke ideeën met zich mee over goed en slecht. Toch wijkt het sterk af van de Angelsaksische cultuur, omdat voedingsmiddelen hier niet onderverdeeld worden in goed of slecht, schoon of vuil. Waar het om gaat is wanneer je eet en in welke combinatie. “Het draait allemaal om het creëren en bewaren van evenwicht en hoe voedsel je lichaam beïnvloedt“, zegt chef Roopa Gulati. Dit is een voorbeeld van het feit dat er geen goede en slechte voedingsmiddelen bestaan, alleen slechte eetgewoonten. Ayurvedische systemen houden zich vooral bezig met de beste manier om te leven, zodat je als mens kunt floreren. Zij doen niet mee aan het als “zondig” identificeren en labelen van bepaalde voedingsmiddelen.

Niet-materialistische ethiek

Een kenmerk van niet-materialistische ethiek is dat de nadruk ligt op de manier waarop we dingen doen, in plaats van een verbod daarop. Als je de juiste houding ten opzichte van je eten hebt, is bijna alles toegestaan. Je ziet dit terug in het opmerkelijke boek Instructions for the Zen Cook, geschreven door de Japanse monnik Dogen in de 13e eeuw. Dogen is zo bezig met hoe we koken en eten, dat hij onverschilligheid over wat we precies eten aanmoedigt. Groen voedsel werd in die tijd als saai, smakeloos en niet eens zo voedzaam beschouwd. Toch vroeg Dogen de lezer om “een groen blad met grote zorg te behandelen, omdat het een manifestatie is van het lichaam van Boeddha“. We moeten ons eten op dezelfde wijze benaderen zoals we alles in het leven doen, stelt Dogen. Maak geen onderscheid tussen het grote en het kleine, maar zie alles als een kans om de juiste houding in “dankbaarheid en innerlijke kracht” te oefenen.

Schaamte

Een reden om de voorkeur te geven aan deze aanpak is dat we willen dat mensen goed eten. Het gemoraliseerde alternatief is namelijk te destructief voor velen. “Als je denkt dat een bepaald levensmiddel slecht voor je is, eet je het stiekem en vol schaamte. Je eet meer dan goed voor je is omdat er toch niemand kijkt. En daarna voel je je vreselijk,” zegt de eerder genoemde schrijver Bee Wilson. Het ergste is nog dat de moraliserende taal over het voedsel wordt overgedragen op de persoon die het tot zich neemt. Dit is verontrustend, omdat een “vreselijk gevoel van schuld dat mensen aan eten overhouden” gemakkelijk in eetstoornissen kan ontaarden.

Mindful Eten

De trend van mindful eten versterkt het idee dat voedsel en eten lastig zijn. Honderden boeken worden uitgebracht, ze richten zich vooral op mensen die om gezondheidsredenen gluten-, zuivel- en suikervrij moeten eten. Er zijn vele kookboeken die zouden moeten helpen bij gezondheidsproblemen zoals coeliakie. Het is zeker geen toeval dat deze nieuwe food-goeroes de mensen zijn die het meest tot onze verbeelding spreken. Ze vinden eten problematisch en bieden oplossingen die voor hen effectief waren.
Nieuwe ideeën over eten
Een enkel nieuw idee over eten kan de diepgewortelde manier waarop we in onze cultuur over eten denken niet beïnvloeden. Als een Nederlander mindful gaat eten, is het moeilijk om dit niet te moraliseren – net zoals popcorn in de bioscoop of een snelle sandwich onderweg als slecht wordt gezien. Dat is wat er gebeurt met “clean” eten, stelt Wilson. Hij houdt zich bezig met “het stimuleren van mensen om te denken dat een bepaalde manier van eten niet ‘clean’, vies en verkeerd is“. We moeten dit patroon leren herkennen en er regelmatig kritisch naar kijken. Zo voorkomen we dat elke manier om beter te gaan eten uiteindelijk uitmondt in de oude vormen van zwart-wit denken, met goed tegen slecht voedsel.

Guilty pleasure

Er mag niet zoiets zijn als een “guilty pleasure”. Eten moet gewoon lekker zijn. Vandaag eet je taart, morgen weer iets anders. Wat we nodig hebben is het loslaten van onze ideeën over voedsel met rode (verboden) of groene (toegestaan) labels. Het zou goed zijn deze houding los te laten. Dit is meer nodig dan het vermijden van de moralistische hypewoorden die onze gesprekken en gedachten over eten besmetten.

Persoonlijke begeleiding bij het creëren van een gezonder leefstijl

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Dit is een verplicht veld
Dit is een verplicht veld
Geef een geldig e-mailadres op.
Accepteer de voorwaarden om door te gaan

De verificatie periode van reCAPTCHA is verlopen. Laad de pagina opnieuw.