Meester over je Angst, Kapitein van je Toekomst
Onlangs keek ik naar de documentaire Anxious Nation. Wat mij raakte, was om te zien hoeveel mensen worstelen met angst, angststoornissen, paniekvaanvallen, faalangsten, fobieën en alles daartussen. Het is een universele, maar tegelijkertijd eenzame ervaring. Het voelt alsof je de enige bent die hiermee worstelt, terwijl dat absoluut niet het geval is. Angst is een schaduw die ons kan achtervolgen, in milde of meer ernstige vormen. Het kan ons onverwacht overvallen, ons klein maken, ons doen twijfelen aan onszelf en ons verlammen. Kortom, velen worden door angst belemmerd om écht te leven.
Het vervelende van angst is dat het niet alleen een impact heeft op de persoon die de angst ervaart, maar ook op alle mensen die gelinkt zijn aan deze persoon. Bijvoorbeeld, als je ouders of partner vliegangst heeft, zul je bepaalde verre reizen weinig tot niet maken vanwege de fobie van deze persoon. Als je samenwoont met iemand met smetvrees, zul je onbedoeld meegezogen worden in de gebruiken en leefregels van deze persoon. Als je niet van verandering houdt zul je weerstand hebben tegen alles en iedereen die jou in een nieuwe richting doet bewegen. Maar wat is angst nu precies? En hoe kun je daarmee omgaan zodat jouw leven en dat van jouw naasten er niet door lam wordt gelegd?
Wat is Angst?
Angst is een natuurlijke reactie op onzekerheid of gevaar, een oeroud mechanisme dat ons helpt overleven. Een emotie die ons waarschuwt voor gevaar, zowel reëel als ingebeeld. Het kan variëren van een lichte nervositeit tot een allesoverheersend gevoel van paniek. Voorbeelden van angst: vliegangst, smetvrees, sociale angst, angst voor verandering, hoogtevrees, faalangst, etc.
Verschillende Categorieën Angst
- Fobieën – Intense, irrationele angsten voor specifieke dingen, zoals hoogtes, vliegangst, bacteriën, de dood, spinnen, slangen, ziektes, of sociale situaties. Angst die je hart sneller laat kloppen en je lijf laat verstijven.
- Existentiële Angst – De grote levensvragen die je wakker houden: “Doe ik het goed?” “Wat als ik faal?” “Wat betekent mijn leven?”
- Angst voor Verandering – Het onbekende kan verlammend voelen. Soms is blijven waar je bent, hoe ongemakkelijk ook, minder eng dan een sprong in het diepe.
- Emotionele Blokkades – Die oude pijn en ervaringen die je hart op slot hebben gezet. Angst voor kwetsbaarheid, voor afwijzing, voor échte connectie.
De gevolgen van angst
Angst is een emotie die we, tot een zekere hoogte, allemaal kennen. Het waarschuwt ons, houdt ons scherp, maar soms neemt het de overhand. Het kan ons doen twijfelen, laten piekeren en het gevoel geven dat we vastzitten. We durven geen beslissingen te nemen, omdat we bang zijn om de verkeerde keuze te maken. We stellen uit, vermijden, en verliezen langzaam ons vertrouwen.
Maar angst leeft niet alleen in ons hoofd – het nestelt zich ook in ons lichaam. Fysiek zet angst het lichaam in een constante staat van paraatheid. Dit maakt ons moe, gespannen, we gaan slechter slapen, het kan leiden tot aanhoudend hoofdpijn en zorgt ervoor dat ons hart sneller klopt. Soms voelt het alsof we gevangen zitten in een vicieuze cirkel van zorgen en onzekerheid, hoe meer we proberen de angst te negeren, hoe luider het wordt.
Op sociaal en gedragsmatig niveau kan angst ervoor zorgen dat je situaties gaat vermijden of jezelf terugtrekt uit sociale contacten. De behoefte aan controle neemt toe, wat perfectionisme kan versterken. Sommige mensen zoeken verlichting in ongezonde copingmechanismen, zoals verslavingen of overmatig uitstelgedrag.
Angst biedt geen veiligheid
Wat voor angst je ook hebt – een onrealistische biedt geen veiligheid. Het dient je niet, het helpt niet om vooruit te komen in je leven omdat het de gevreesde situatie niet verandert of oplost. Angst heeft wel het talent om door te dringen tot je gedachten waardoor jij de volledige controle lijkt te verliezen. De angst wordt de baas en voedt je met gedachten die de gevreesde doemscenario’s alleen maar realistischer laten lijken waardoor jij nog verder verlamd raakt. In de angst zelf zul je dus helaas geen veiligheid of oplossingen vinden.
Ik hoor zoveel mensen met weemoed over hun toekomst praten, om vervolgens in dezelfde zin alle redenen op te sommen waarom ze toch niet haalbaar zijn. In zekere zin bedenken we allemaal smoesjes om onszelf vrij te pleiten van de verantwoordelijkheid om echt door onze angsten te breken en na te jagen wat we werkelijk willen. We hebben allemaal wel eens gehoord, of misschien zelf gezegd, dat er geen tijd, geld, talent of kansen zijn om iets te doen.
Geen één van al deze dingen is waar, tenzij we de angst die deze gedachten voedt vrij spelen geven om onze gedachten te blijven “infecteren”.
Angsten overwinnen is niet makkelijk, wel mogelijk
Niet alle angsten zijn eenvoudig te overwinnen. Sommige zijn tijdelijk en ontstaan door onzekerheid, terwijl andere diepgeworteld zijn en voortkomen uit trauma’s, fobieën of zelfs genetische aanleg. Hoe moeilijk een angst te overwinnen is, hangt af van verschillende factoren. Angst die voortkomt uit een reële dreiging vraagt om een andere aanpak dan een irrationele fobie. Ook de duur speelt een rol: hoe langer een angst in je onderbewustzijn zit, hoe sterker die grip heeft. Maar hoe diepgeworteld ook, angsten zijn niet onoverkomelijk.
Met de juiste stappen en tijd is verandering altijd mogelijk. Groei begint met die eerste stap.
Angsten overwinnen vraagt om geduld, doorzettingsvermogen en soms ook hulp van anderen. Je kunt niet verwachten dat diepgewortelde angsten van de ene op de andere dag verdwijnen – en dat hoeft ook niet. Kleine, consistente stappen zijn vaak effectiever dan een grote sprong in het diepe.
Wat helpt bij het overwinnen van angst?
Het begint met bewustwording: begrijpen waar je angst vandaan komt en hoe deze jou beïnvloedt. Daarna volgt de keuze over hoe ermee aan de slag te gaan. Dat kan betekenen dat je jezelf langzaam blootstelt aan de gevreesde situatie, leren om angstgedachten in twijfel te trekken en ertegenin te handelen. Daarnaast is het belangrijk om te werken aan een toekomstbestendige jij door te werken aan je veerkracht en zelfvertrouwen.
Sommigen onder ons kunnen hun angsten makkelijker overwinnen door eerdere levenservaringen of door een natuurlijke aanleg om uitdagingen snel aan te gaan. Is de situatie volledig nieuw voor je, dan heb je wellicht hulp van buiten nodig. Vaak gaat het overwinnen van alle vormen van belemmerende angsten sneller met de juiste aanpak, zoals geleidelijke blootstelling (exposure therapy), gedragstherapie, of ademhalings- en ontspanningstechnieken. Sommige angsten zijn gekoppeld aan lichamelijke reacties (zoals paniekaanvallen) en vereisen specifieke technieken om ermee om te gaan of deze te voorkomen.
Wat het type en stadium van je angst ook is, de volgende tips kunnen een eerste stap zijn naar het meer en meer loslaten daarvan:
- Erken en Begrijp je Angst – Ontkennen door schaamte of simpelweg negeren maakt het gevoel van angst alleen maar erger. Hoe meer je het ontkent, hoe harder de angst zal schreeuwen om gezien te worden. En die weg is veelal stressvoller dan de weg jijzelf zou kiezen. Erken dat je een bepaalde angst hebt.
- Creëer een afstand tussen jou en de angst: Dat besef alleen al kan een krachtig keerpunt zijn: jij bént niet je angst. Angst is een emotie, een reactie, een ervaring – maar het definieert jou niet als persoon. Vaak voelen angsten zo overweldigend dat ze samensmelten met onze identiteit. “Ik ben bang” wordt dan niet alleen een gevoel, maar een overtuiging.
-
Door afstand te creëren tussen jezelf en je angst, krijg je meer regie. Zie het als een voorbijtrekkende wolk in de lucht, een gedachte die komt en gaat. Jij bent de waarnemer, niet de angst zelf. Dit betekent dat je er niet naar hoeft te handelen of erin hoeft te blijven hangen.
Een manier om deze afstand te creëren, is door je angst letterlijk anders te benoemen. In plaats van te zeggen “Ik ben angstig”, kun je zeggen “Ik ervaar angst”. Dat kleine verschil maakt al duidelijk dat angst iets is wat komt en gaat – en niet iets wat jou definieert. Hoe meer je dit beseft, hoe minder grip angst op je krijgt. Je hoeft er niet tegen te vechten, je hoeft het alleen te zien voor wat het is: een emotie, niet jouw identiteit. En met die bewustwording, zet je de eerste stap naar vrijheid.
- Confronteer je Angst Geleidelijk – In kleine stapjes. Grootse moed zit soms in de allerkleinste daden.
- Ademhaling– We zijn vaak gevangen in ons hoofd. Terugkeren naar je ademhaling helpt je om weer in het moment te komen.
- Praat erover – Angst groeit in stilte. Deel je verhaal met een vertrouwenspersoon. Je zult versteld staan hoeveel mensen zich herkennen in jouw ervaring. Belangrijk is, dat jij je veilig voelt en je verhaal kunt vertellen zonder oordeel en waar mogelijk ook handvatten krijgt om ermee om te gaan.
Angst hebben betekent niet dat je zwak bent. Het betekent dat je mens bent en enkel tegen een obstakel loopt waar je door- of overheen moet. Wees dus ook lief voor jezelf. Vaak is angst niets meer dan een reactie op het onbekende of de onzekerheid over wat er kan gebeuren als een bepaalde situatie zich zou voordoen. Het menselijk brein is geprogrammeerd om risico’s in te schatten en gevaar te vermijden, maar soms schiet dat mechanisme door, vooral als we iets niet kunnen voorspellen of controleren. Wanneer we niet weten wat er gaat gebeuren, zal ons brein dat gat willen vullen met het ergste scenario. Dit is een beschermingsmechanisme, maar het kan ons ook tegenhouden om iets nieuws of uitdagends te proberen.
Michael Jordan zei eens: “Obstakels hoeven je niet tegen te houden. Als je tegen een muur loopt, draai je dan niet om en geef niet op. Zoek uit hoe je eroverheen kunt klimmen, erdoorheen kunt gaan of eromheen kunt lopen.”
En misschien vraag je jezelf af: “Waar haal ik de kracht of moed vandaan om dit aan te gaan?” Het antwoord is: hoop. Hoop dat morgen beter kan worden dan gisteren. En als het vandaag niet lukt, probeer je het morgen nog een keer. En het allerbelangrijkste: lukt het je niet om je angst te overwinnen, blijf er niet eindeloos mee lopen, zoek hulp. Hoe langer je wacht, hoe meer wortels het in jou kan schieten, dat wil je voorkomen.
Voor de naasten van een angstig of onzeker persoon
Om goed om te gaan met een dierbare die angstig of onzeker is, is geduld en begrip essentieel. Luister zonder te oordelen en erken hun gevoelens, ook als ze irrationeel lijken. Bied steun zonder te pushen – moedig hen aan om kleine stappen te zetten, maar respecteer hun tempo. Blijf rustig en positief, zodat je geen extra stress toevoegt. Help hen te relativeren door feiten en perspectief te bieden, maar zonder hun angst te bagatelliseren. Soms is professionele hulp waardevol, dus wees bereid dat bespreekbaar te maken. Boven alles: laat hen weten dat je ze niet in de steek zult laten en zorg intussen ook goed voor jezelf c.q. heb aandacht voor jouw eigen behoeftes.
Persoonlijke begeleiding bij het omgaan met stress
- Het leven kan zo druk zijn, dat je hierdoor kunt vergeten om stil te staan bij hoe het écht met je gaat waardoor je vast kunt lopen in vastgeroeste patronen met als gevolg: emotionele en/of fysieke onvrede over de status-quo van je leven. Quarterlife coaching helpt je om even stil te staan en te investeren in die gebieden van leven die om aandacht vragen zodat jouw willen, denken en doen weer op lijn komen te staan. We laten je zien hoe jij optimaal gebruik kunt maken van jouw kennis, emoties, intuïtie en talenten om een leven vol rust, plezier, vervulling en vitaliteit te creëren. Meer informatie >>>
Onze tips en handvatten om je op weg te helpen:
- Download: het e-boek ‘Multi Less en Simle More’ >>
- Doe: Quarterlifecrisis check >>
- Reserveer: een kosteloze Oriëntatiesessie >>
- Lees: over onze ‘Oplossingen’ >>
- Doe mee: Quarterlife workshops >>